Koronavirüs Sıkça Sorulan Sorular

İzolasyon veya karantina için 14 gün kuralı neden önemlidir?

Virüsün aktif hale gelmesi ikinci gün ile başlar. Hastalığın, yüzde 70-80 oranında kişide hafif belirtilerle geçeceği bildirilmekte. Siz enfeksiyonu hafif geçirseniz de 14 gün boyunca (daha sonrasında da olabilir ancak 14 gün kanıtlara dayalı olarak yeterli görülüyor) bulaştırmaya devam ediyorsunuz. Bu bulaşma zincirini engellememiz gerekiyor. Hele ki çevrenizde akciğer hastalığı olan, astım, kalp hastalığı, şeker hastalığı veya altta yatan başka hastalıklara sahip olan erişkin ya da çocuk varsa. Biz iyi olsak da onlarla temasımızla bu hastalığı ağır geçirmelerine yol açabiliriz.

Bu süreçte insanlarla ne kadar mesafede olmamız gerekiyor?

Bütün viral hastalıklarda aslında 1 metrelik sosyal mesafeden bahsediyoruz. 1 metre mesafe içerisinde özellikle öksürme, hapşırma ya da temas yoluyla bu virüsü alma durumunuz var. Bu yüzden toplu taşımalar, sosyal aktiviteler, düğünler, spor müsabakaları gibi birçok etkinlik iptal edildi. Çok yakın mesafede kısa süre bile bulunmamanız, el temasları, tokalaşma, sarılma gibi durumları engellemeniz gerekiyor. Çünkü bu virüs yüzeyin durumuna göre değişen, temizlik yapılmadığında 2 saat ile 9 güne kadar yaşayabildiği bilim insanları tarafından yazılmaktadır.

Aileler evde karantinaya nasıl dikkat etmelidir?

Şüpheli kişi evde, oda izolasyonunda olmalı ve oda dışına çıktığında tıbbi maske takmalıdır. Eşyalarının hepsi, temas edilen her şeyi ayırmamız gerekiyor. Ev izolasyonunda da başta yapmamız gereken şey, su ve sabun ile sık sık ellerimizi yıkamaktır veya kolonya-el dezenfektanları kullanmaktır. Evin içerisinde çocuklarımıza, eşimize bu durumu anlatarak önlemlerimizi almamız gerekiyor.

Karantina veya izolasyona alınan evde herkes ayrı ayrı odalarda mı kalmalı?

Bu durum kişisel durumlara göre değişebilir. İmkânınız varsa ayrı bir evde durmak veya aynı evde odaları ayırmak gerekir. İzolasyona alınması gereken kişinin odadan dışarı çıktığında ya da aile içi temaslarında tıbbi maske takması gerekiyor. Kirlendiğini düşündüğü andan itibaren o maskeyi atıp yenisini takması gerekiyor. Yani evde karantinaya alınan kişi için bol bol el hijyeni ile tıbbi maske yeterli olacaktır.

Eller nasıl yıkanmalı?

Özellikle çocuklara el yıkama alışkanlığı kazandırmak önemli. Bu işi şarkı söyleyerek eğlenceli hale getirebiliriz. Bir şarkı seçip o şarkıyı söylerken eller yıkanabilir. Böylece 20 saniyelik el yıkama süresi dolmuş olur. Ellerimizin tüm yüzeyini, parmak aralarıyla dış yüzeylerini, tırnaklarımızla ellerimizin iç yüzeylerini ovalayarak sabunlamalı ve bileklerimize kadar suyun altında durulamalıyız. El yıkamadaki önemli ayrıntı süresidir.

Eldiven Coronavirüs’ten korur mu?

Hatalı kullanılırsa -Hayır-! Kişi eldiven takınca kendini koruduğunu zannediyor ancak tam tersi. Eldivenle her yere dokunarak virüsü çevreye ve kendisine daha fazla bulaştırıyor aslında. Eldiven takmadan önce veya taktıktan sonra da ellerimizi yıkamamız gerekiyor. Eldiven kirlendiği anda atılması gerekir. Tek bir eldiven ile 10 farklı yere dokunduğumuzda kendimizi koruduğumuzu zannederken birçok kişiye de bulaştırıyoruz. Sağlık merkezleri dışında, ev ve iş yeri gibi günlük kullanımda su ve sabun ile yıkamaya tercih edilmemeli.

Maske Coronavirus’ten koruyor mu? Hangi maske kimler tarafından kullanılmalı?

Bu konu çok önemli bir konu. Kişi hastayla temas etmeyecekse maskeler kullanılmalı. Ancak onlar da belli bir süre nemlendiyse, kirlendiyse, maskeyi önden değil de kenarlarından tutarak çıkarıp atmamız gerekiyor. Eğer kendinizden şüpheleniyorsanız herhangi bir yere veya sağlık kuruluşuna giderken başkalarını korumak adına tıbbi maske takarak gitmeniz gerekiyor.

Kolonya virüsten koruyor mu? Koruyorsa kaç derece olanları kullanmamız gerekir?

Yüzde 80’lik kolonya kullanılmasını öneriyoruz. Ancak elinize kolonyayı döktükten sonra elimizin her yerini ovuşturup kurutmalıyız. Kolonya kullanarak virüsü öldürmüş oluyoruz.

El dezenfektanları Coronavirus’ten korur mu?

Evet, kolonyada olduğu gibi el dezenfektanları da elimizin her yüzeyini ovuşturup kuruttuğumuzda korur. Ancak el dezenfektanlarını suya ve sabuna ulaşamadığımız zamanlarda kullanmayı öneriyorum. En önemli şey elleri su ve sabunla sık sık 20 saniye süre ile yıkamak.

Tuzlu su ile gargara yapmak bizi virüsten korur mu?

Bunun koruyuculuğu bilimsel olarak kanıtlanmış değildir. Nezle ya da burun tıkanıklığı gibi şikâyetiniz var ise tuzlu su ile gargara yapılabilir ama hiçbir şikayeti olmayan kişinin sık sık tuzlu su ya da sirkeli su ile gargara yaparak “kesin bir şekilde” virüsü önlediğini söylemek mümkün değil.

Coronavirus evcil hayvanlardan insanlara ya da insanlardan evcil hayvanlara bulaşır mı?

Şu anlık bilgiler ışığında bizdeki enfeksiyonun ev hayvanlarına geçip onları hasta edeceğine dair bir kanıt yok.

Virüs hangi yüzeylerde ne kadar yaşar?

Gün içerisinde en çok kullandığımız yerler kapı kolları, asansör düğmeleri, kapılar, mutfak ve tuvaletlerdeki armatürler... Buralar en riskli yerler. Yeme-içme aktivitesinde kullanacağımız bardaklar, tabaklar ve tüm ürünlerin mekanik temizliği için yapabileceğimiz şeyler var. Temas edilen yüzeylerde temizlik yapılmadığı zaman 2 saat ila 9 gün arasında virüs canlı olarak kalabiliyor. Özellikle tanı konmuş hasta birinin kullandığı eşyaların yüksek ısıda yıkanması gerekiyor.

Ev ortamında kullanabileceğimiz ürünler nelerdir?

Yüzeyler için 1/50 veya 1/100 oranında sulandırılmış çamaşır suyu günlük temizliklerde kullanılabilir.

1 kişi kaç kişiye Coronavirus’ü bulaştırabilir?

Yeni Koronavirüs’ü bir kişinin 2.5 kişiye bulaştırabileceğini biliyoruz. “Grip gibi geçiyor” diyoruz ama bulaştırıcılığı gribe göre daha fazla. Bizi endişelendiren kısım bu zaten, bulaş zincirini kırmak gerekiyor.

Grip aşısı Coronavirus’ten korur mu?

Grip aşısının mevsim başında yapılması gerekiyor. Bu aşı gripten korur ancak Koronavirüs’ten korumuyor. Koronavirüs aşısı geliştirildiğinde özellikle risk grubundaki insanların bu aşıyı yaptırmaları çok önemli olacaktır. Salgın durumlarında aşılar daha hızlı bir şekilde üretilebiliyor, bekliyoruz.

Yaz mevsiminde Coronavirus’ün azalacağı söyleniyor. Doğru mu?

Yaz mevsiminde azalmasını bekliyoruz ama virüs yeni. Herhangi bir mutasyon olur, seyir değiştirir mi, bilemiyoruz. Kuzey yarımküreden güney yarımküreye doğru hava sıcaklığının da değiştiği bir dönemde ülkeler arası hareket olduğu sürece enfeksiyonlar olabilecek. Tahminler azalacağı yönünde ancak henüz bunu net bilmiyoruz.

Çalışıyorsak Coronavirus’ten nasıl korunacağız?

Öncelikle kalabalık toplantı ortamlarının ve büyük konferansların iptal edilmiş olması gerekiyor. Ofis çalışanları arasında eşya ve kalem, kağıt transferlerinin en az tutulması lazım. Evde olduğu gibi iş yerinde de su, sabun ve el dezenfektanı kullanılmalı. Eller ile ağız ve yüze dokunulmaması gerekiyor. En önemlisi de şüpheli biri ile temas varsa veya bir seyahat sonrası ya da bu enfeksiyonu geçirdiğini bildiğimiz birinin yakınlarıyla temas edildiyse başkalarına bulaştırmamak için kendimizi ev izolasyonuna almamız gerekiyor. Çünkü bu virüsün ellerle yayıldığını, solunum yolu ile havada bol miktarda asılı kalıp da üzerinize düşmesi ihtimalinin düşük olduğunu biliyoruz.

İş yerlerindeki riskli yerler nereler, hangi önlemler alınmalı?

İş yerine toplu taşıma ile geliniyorsa çok kişiyle temas etme riski var. Bu nedenle iş yerine girildiği anda ellerin mutlaka çok iyi yıkanması lazım. Ortak bilgisayar, telefonlar, kullanılan kalemler ve kırtasiye malzemeleri, sunum yapılırken kullanılan kumandalar sık sık temizlenmeli. Temasın azaltılması lazım. Bu dönem tokalaşmayı kesinlikle bırakmak gerekiyor.

Tüm kurumlar ateşi olan ve öksüren kişilerin işe gelmemeleri konusunda uyarıları zaten yapıyor. El dezenfektanlarının ilgili yerlere yerleştirilmesi de önemli. Tuvalet ve yemekhanelerde temasın çok olacağı bölümlere dikkat edilerek düzenlenmesi gerekiyor. Gerekli durumlarda eldiven ve tıbbi maske kullanılmalı. Uzaktan çalışılabilecek herhangi bir iş tanımı mutlaka değerlendirilmeli.

Toplantılarda nelere dikkat edilmeli?

Hasta olan kişi zaten işe gelmemeli. Standart 14 kurala dikkat edilmeli. Çok zorunda kalınmadıkça kurum içinde kalabalık toplantılar yapılmamalı. Toplantılarda herkesi birer metre ayırmak çok da kolay değil.